Aslında, plasentanın erken ayrılması olan klinik olay, abruptio plasenta veya ablasyo plasenta adıyla da bilinir. Bebek doğmadan önce plasentanın rahim iç duvarından tamamen veya kısmen ayrılmasıdır.
Amniyon Sıvısı, Amniyon Zarı, Plasenta Nedir
Miadında bir rahim, 5 litre hacminde bir balon gibidir. İçi sıvı ile doludur. Bu sıvıya amniyon sıvısı denir. Bu sıvının rahim ağzından dışarı sızmasını önleyen naylon torba gibi bir zar yapısı rahim iç tabakasını kaplar. Buna amniyon zarı denir. Amniyon zarının bir kısmında rahime dönük yüzde 20 santim çaplı etli bir kalınlık bulunur. En kalın orta kısmında 5 cm kalınlıktaki bu etli yapıya plasenta denir. Plasenta rahime yapışık değildir. Anne adayının rahim iç tabakasından kan damarları aracılığıyla basınçla fışkırtılan kan plasenta-rahim aralığında bulunur. Bu kanın içindeki besinler ve oksijen, plasenta yüzeyine kadar gelen bebek damarları tarafından alınır ve bebeğin atık maddeleri bu kana verilir. Bu kan, rahim iç yüzeyine bakan toplardamarlar tarafından anne vücuduna geri alınır. Plasentayı rahim iç tabakasında sabit tutan, amniyon sıvısının içten dışa doğru yaptığı basınçla plasentanın rahime doğru itilmesidir.
Ablasyo Plasenta Nedir
Ablasyo plasenta, bebek ve annenin hayatını tehlikeye atan ölümcül bir hastalıktır. Genellikle doğum zamanında oluşur.
Plasenta bulunduğu yerden ayrıldığında rahim ile plasenta arasındaki boşluğu anne adayının kanı doldurur. Bu kan, amniyon zarının kenarından sızarak rahim ağzından vajinaya ve vajinadan dışarı doğru akar. Bu nedenle ablasyo plasenta olgularında vajinal kanama gözlenir. Ancak dışarı akandan çok daha fazla kan plasenta ile rahim arasındaki boşlukta birikmiştir. Boşluk giderek daha da büyüdüğünden kanama artmakta ve bu kan kısmen rahim kasları arasına sızmaktadır. Bu nedenle hasta, dışarıya gelenden daha fazla kan kaybetmiştir. Anne için kan kaybı, bebek için ise plasenta aracılığıyla oksijen gelişi kesildiği için hem anne hem de bebek hayati tehlike altındadır.
Tüm doğumların %1’inde plasenta zamanından önce ayrılır. Doğum sırasında normal dışı vajinal kanamaların %60’ının nedeni ablasyo plasentadır. Daha önce doğum yapmış kadınlarda, ilk gebeliklere göre daha sık rastlanır. Doğumda bebek ölümlerinin %25-50’si, doğumda anne ölümlerinin %15-20’si ablasyo plasentadan kaynaklanır.
Ablasyo Plasentanın Nedeni
Ablasyo plasenta olgularının çok az bir kısmından travma sorumludur. Travma nadiren karna alınan darbeler olmakla birlikte farklı travmalar da olabilir. Bunlardan biri, bebeği döndürmek için dışarıdan rahimin şiddetle itilmesidir. Burada kastedilen döndürme, ters gelen bebeği baş geliş haline döndürme çabasıdır. Sezaryen ameliyatlarının güvenle yapılabilir hale gelmesinden sonra bebeği döndürmek için manevralar pek uygulanmamaktadır. Akla gelen bir diğer travma şekli, amniyosentezdir. Amniyon sıvısından örnek almak için rahime iğne batırılması işlemi nadiren plasenta ayrılmasına neden olabilir. Göbek kordonunun kısa olması durumunda doğum sırasında bebek aşağı inerken kısa kordon, diğer ucunda bulunan plasentayı aşağı çekerek rahimden ayrılmasına neden olabilir.
Ablasyo plasenta olgularının en sık görülen nedeni anne adayının tansiyonunda yükselmeye neden olan hastalıklarıdır. Gebelik zehirlenmesi olarak da bilinen geç gebelik gestozu (preeklampsi) plasentayı rahimden ayırabilir. Yüksek tansiyon, kan basıncının yüksek olmasıdır. Plasenta ile rahim arasında anne adayının kanı bulunur. Basıncı yüksek olduğunda plasentayı rahimden iter. Bu da erken ayrılmaya neden olabilir.
Rahim içi basıncında aniden düşmeye neden olan su gelmesi durumunda plasenta gerisindeki basınç nispeten yüksek kalabilir. Bu da plasenta ile rahim arasına kan dolması sonucunda plasentanın erken ayrılmasına neden olabilir. Bu açıdan, amniyon sıvısının aşırı olduğu polihidramniyoz olgularında su kesesinin açılması, ikiz gebeliklerde ikiz eşlerinden birinin doğlası sonrası plasenta erken ayrılabilir.
Düz yatma sırasında rahimin karın arka duvarına yaptığı basınç ile ana toplardamardan kan geçişi yavaşlayabilir. Buna, supin hipotansiyon sendromu denir. Bu da damarın gerisinde kalan toplardamarlardaki basıncın yükselmesine neden olur. Rahim toplardamarındaki basınç yükselirse plasenta gerisindeki kan toplardamara akıtılamaz ve atardamardan kan gelişi de devam eder. Bu da plasentayı rahimden ayırabilir. Ancak bu, çok nadiren ablasyo plasentanın nedeni olabilir.
Plasenta arkasındaki rahim damarlarının sağlamlığına yardımcı olan C vitamini ve folik asidin yetersizliğinin de ablasyo plasentaya neden olabileceği düşünülmüş ise de yeterli kanıt bulunamamıştır. Dokularda C vitamini ve folik asid birikimini azaltan sigara içimi plasenta ayrılmasını kolaylaştırabilir.
