Sivilce (acne); cildin siyah nokta, abse veya kızarıklıklarına neden olan iltihaplanmasıdır. Sivilcenin en yaygın tipi Acne vulgaris (yaygın sivilce) olarak adlandırılan tipidir. Sivilceler genellikle yüzde olmakla birlikte göğüs, sırt veya üst kolda da olabilir. Sivilce, ergenlik yaşındakilerin %90’ında görülmekle birlikte yetişkinlerde de 20-40 yaş arasında ortaya çıkabilir. Hastaların, kadın hastalıkları ve doğum doktoruna hormonal düzensizlikler nedeniyle en sık başvurma nedeni sivilcelerdir.
Sivilce, hayatı tehdit eden bir sorun olmamakla birlikte ciddi psikolojik sorunlara neden olabilir. Zaman zaman sivilceler kalıcı ve kötü izler bırakabilir.
Sivilceler Neden Ortaya Çıkar
Yağ bezlerinin aşırı çalışması. Sivilcelerin en genel nedeni yağ bezlerinin aşırı çalışmasıdır. Bu salgı bezleri sebum denilen bir salgı yapar. Sebum, yağ ve cilt hücrelerinden oluşan bir karışımdır. Bu salgı bezleri aşırı salgı ürettiğinde kıl diplerinden salgı boşaltılamaz ve bakteriler, biriken salgının içine yerleşir. Salgı içine yerleşen bakteriler içinde en sık rastlanan Propionibacterium acnestir.
Hormonal bozukluklar. Hormonal bozukluklar sivilcelerde ciddi artışa neden olur. Örneğin ergenlik yaşlarında yumurtlama düzenindeki bozuklukların neden olduğu hormonal sorunlar yağ bezlerinin aşırı sebum üretmesini tetikler. Yağ bezleri üzerinde en etkili hormon, erkeklik hormonu olan androjenlerdir. Hem kadın hem de erkeklerde androjenler salgılanır ancak kadınlarda özellikle yumurtlama bozuklukları (polikistik over sendromu) androjen salgılanmasını artırır.
Kadınlarda ergenlik dışında, adet kanaması sırasında da androjenlerin salgılanmasında bir artma meydana gelir. Bu nedenle erişkin kadınlarda da adet sırasında sivilcelere rastlanır. Bazı doğum kontrol haplarındaki hormonlar da özellikle ilk kez alınmaya başlandığında sivilcelerde alevlenmeye neden olabilir.
Yeme alışkanlıkları. Abur cubur ve çikolata, sivilce sıklığında artışa neden olmaz. Saçlarda veya ciltte yağlanma da sivilce nedeni değildir. Ancak saç ve ciltte aşırı yağlanma da sivilce gibi aşırı aktif yağ bezlerinin bir belirtisidir. Stres ve psikolojik gerginlikler sivilce oluşmasına neden olmamakla birlikte var olanların kötüleşmesine yol açar.
Ailesel yatkınlık. Bazı ailelerde sivilceye daha sık rastlanır. Anne baba ve kardeşlerinizin sivilce durumu sizde de benzer bir durumun olacağını gösterir.
Sivilcelerin Görünümü
Sivilcelerin görünümü kişiden kişiye değişebilir.
Siyah noktalar. Siyah noktaların büyüklüğü topluiğne başı kadardır. Yağ bezlerinin cilde açıldığı deliklerdir. Siyah noktalar iz bırakmazlar. Bazı siyah noktalar mikrop yerleşmesi ile irinli sivilcelere dönüşür.
Abseler. Aslında sivilcelerin en iyi bilinen bu türlerine abse demek de çok doğru olmayabilir. İçi irin ile dolu beyaz sivilcelerdir. Bu sivilceler tekrar siyah noktaya dönüşmezler. Sıkılan sivilcelerin iz bırakma olasılığı daha fazladır.
Derin abse ve kistler. Derin abse ve kistler dışarıdan aynı şekilde görünürler. Bunlar genellikle kızarık ve ciltten kabarıktırlar. Derin abseler diğer sivilcelere göre daha ciddidir. Dokunmak acı verir. Derin abseler genellikle göğüs ve sırtta görülür. Bunlar en zor tedavi edilen sivilce tipleridir ve iz bırakarak iyileşirler. Patladıkları taktirde kist duvarı kalacaktır.
Tanı
Sivilce tanısı görülmesi ile konur. Zaten bize gelen hastalarımız sivilceleri olduğunu bilir. Sivilce dışında sorunları da görünüşünden ayırt edilebilir. Önemli olan nedenlerini ortaya koyarak tedavi yolunu belirlemektir.
Tedavi ve Önleme
Sivilce tedavisi için reklamını gördüğünüz temizleyici şampuan ve jelleri bir kenara koyun. Cildin temizlenmesi sivilcelerin daha kötü olmasına neden olur.
- Benzoil peroksid, salisilik asid, glikolik asid ve kükürt içeren krem ve losyonları reçetesiz alabilirsiniz. Bunlar peeling sağlayıp kurutan ilaçlardır. Siyah noktaları söker, cildin ölü hücrelerinin dökülmesini sağlar. Etkisi 2 haftada başlar ve etkinin devamı için kullanmayı sürdürmelisiniz. Bu ürünler tüm yüze uygulanmalıdır. Yalnızca sivilceler üzerine değil.
- Özellikle hormonal nedenler olduğu saptanan kadınlarda özel seçilmiş doğum kontrol ilaçları sivilceleri azaltır.
- Daha ciddi sivilcelerde antibiyotik veya retinoik asid (A vitamini türevi) doğrudan cilde uygulanabilir.
- Derin sivilcelerde tetrasiklin türevi antibiyotikler kullanılabilir.
- Derin sivilcelerin tedavisinde ağızdan alınan A vitamini türevlerinin ciddi yan etkileri vardır. Sıkı doktor kontrolünde kullanılması gerekir. İlaçların yarattığı riskler ile yararlar karşılaştırılarak karar verilir.
- Sivilcelerden kalan izlerin yok edilmesinde kollajen veya laser tedavileri cilt hastalıkları uzmanları tarafından uygulanır.
Bu tedaviler cildinizi güneş etkilerine daha hassas hale getirir. Kullanılırken güneş koruyucuların da verilmesi önemlidir.
Sivilce oluşumunu önlemek için şunlara dikkat edilebilir.
- Cilt, günde iki defadan fazla yıkanmamalı, yıkamada parfüm içeren ve alkali sabunlar kullanılmamalıdır.
- Yıkamadan sonra kuru ve temiz bir havlu ile çok bastırmadan tampone edilerek kurulanmalıdır.
- Sivilceleri patlatmayın, kaşımayın ve onlarla oynamayın.
- Cilt kanallarını tıkayan kozmetikleri kullanmayın.
- Cildinizi en az haftada 2 kez şampuanla yıkamalısınız.
- Siyah noktalarınızı çıkarmak için cildinizi tahriş etmeyin.
- Yiyecekler sivilceye neden olmaz. Ancak sivilcelerinizin daha kötüleşmesine neden olan yiyecekleri saptarsanız bunlardan uzak durmalısınız.
