İster reçeteli ister reçetesiz satılan ilaçlar arasında gebelikte güvenle kullanılabilenler vardır. Bazı ilaçlar ise gebelik sırasında kullanıldığında bebeğin sağlığı için ciddi tehlike yaratabilir. Sağlığınız için kaçınılmaz olarak kullandığınız ilaçları kadın hastalıkları ve doğum doktorunuza bildirin. Bu ilaçları kesmeden veya dozlarını değiştirmeden önce doktorunuzun fikrini alın. Eğer ilaçlardan biri zararlı ise onu daha güvenli bir başkası ile değiştiririz. Dozları düzenlemek ve yan etkileri değerlendirmek zaman alabileceğinden bu işlemler gebelik öncesinde halledilmiş olmalıdır.
Gebelik sırasında kullanılmasında sakınca bulunmayan ilaçlar arasında;
- Asetaminofen (parasetamol)
- Asiklovir
- Fenotiazin
- Metaklopramid
- Trimetobenzamid
- Düşük doz aspirin
- Antibiyotikler: Penisilin, sefalosporinler, trimetoprim sülfometoksazol, eritromisin
Bazı ilaçlar, gebe kalmadan önce kesilmelidir.
Doğum Kontrol Hapları
- Doğum kontrol hapı kullanırken gebe kalan kadınlar (arada ilaç almayı unutmuş veya ilacı geç almış) bebeklerinin sağlığından endişe duyar. Ama doğum kontrol haplarının bebek üzerinde kötü etki yaptığı gösterilmemiştir. Hiç ilaç kullanmayan annelerin bebeklerinde %2-3 oranında doğumsal engel görülebilir. Doğum kontrol hapı kullanırken gebe kalan kadınların bebeklerinde de doğumsal engellere aynı oranda rastlanmıştır.
İbuprofen
Ağrı şikayeti ile kullanılan nonsteroid antienflamatuar ilaçların (NSAİİ) gebelik sırasında kullanımının bebekte doğumsal engellere neden olduğuna dair bir kanıt bulunmamıştır. Ancak bu ilaçların kronik kullanımından, özellikle de son üç ayda kaçınmak gerekir. NSAİİ, bebekte pıhtılaşma hücrelerinin (trombosit) fonksiyonlarını bozabilir, dolaşım sistemini etkileyebilir, bebeğin böbrekleri aracılığıyla vücudundan atıldığından böbreklerine zarar verebilir.
A Vitamini
Sonuç olarak bir vitamin olsa da, A vitamininin aşırı alınması gebelik kayıpları veya ciddi doğumsal engellere neden olabilir. A vitamini yağda etiyen bir vitamin olduğundan yağ dokusunda depolanır. Bu nedenle alınması kesildikten sonra bile uzun süre kan dolaşımında düzeyi yüksek kalır. Gebe kalmadan önce A vitamini ve türevi ilaçların alımı kesilmeli, özellikle sivilce (akne) tedavisinde kullanılan roaccutane gibi ilaçlar kesildikten sonra en az 1 ay gebe kalınmamaya dikkat edilmelidir. Her ne kadar içeriğinde A vitamini bulunan anti-aging kremlerin yutulan haplar kadar zararlı olduğu saptanmış değilse de gebe kalmayı planlıyorsanız kullanmamalısınız. Kimi anne adayları vejeteryan olduğundan yeterince alamadığı için ya da eksikliği olduğu için A vitamini kullanırlar. Gebelikte, günlük 5000 İU’den (uluslararası ünite) fazla alınmamalıdır. Tehlike, günde 10.000 İU’den fazla alındığında ortaya çıkmaya başlar. Gebelikte reçete edilen vitaminler (prenatal vitamin) 5000 İU veya daha az A vitamini içerir. Yine de kutu üzerini kontrol ederek emin olmanızı öneririm. İlaç olarak 5000 İU’den fazla A vitamini almıyorsanız, besinlerle 10.000 İU’nin üzerine çıkmanız çok zordur. Endişelenmeyin.
Pıhtılaşma Önleyiciler
Pıhtılaşma eğilimi olan veya kalp kapağı değişmiş olan kişiler her gün pıhtılaşma önleyici ilaç kullanırlar. Pıhtılaşma önleyicilerden biri kumadindir. Gebelikte kumadin veya türevlerinin kullanılması yasaktır. Kullanımı, düşük, ölü doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek veya bebekte yapısal engeller oluşmasına neden olabilir. Bu ilaçların gebelik öncesinde bırakılması ve tehlikesiz olanlarla değiştirilmesi gerekir.
Tansiyon İlaçları
Gebelikte güvenle kullanılabilen tansiyon düşürücüler vardır. Ancak bazı tansiyon ilaçlarının gebelikte kullanımı uygun değildir. Tansiyon ilacı kullanıyor ve gebelik planlıyorsanız ilaçlarınız değiştirilecek ve yeni ilaçlarınızla düzenli bir tansiyon elde edilene kadar gebeliği ertelemeniz gerekecek.
Sara (Epilepsi) İlaçları
Gebelik sırasında sara ilaçları kullanılması gerekiyorsa nispeten daha güvenilir olanları tercih edilir. Sara tedavisi görüyorsanız kullandığınız ilaçları ve dozlarını bize söylemelisiniz. Gebelik planladığınızda sara ilaçlarının kesilmesi yarardan çok zarar getirir. Çünkü genellikle sara nöbetleri, siz ve bebeğiniz için ilaçlardan daha zararlıdır.
Tetrasiklin
Gebelik sırasında kullanılmaması gereken antibiyotiklerin başında gelir. Kullanımı bebeğin kemiklerine ve dişlerine zararlıdır. Dişlerin sarı renk boyalı olmasına yol açar.
Antidepresanlar
Bazı antidepresanların gebelik sırasında kullanımı üzerinde çok sayıda araştırma yapılmış ve kısmen güvenli bulunmuştur. Seçici serotonin geriemilim önleyiciler (selective serotonin reuptake inhibitors – SSRI) denilen bir grup antidepresanın bebeklerde görülebilecek engellerin oranında artmaya neden olduğu saptanmıştır. Bunlar arasında üzerinde en çok çalışılan ilaç paroksetindir. Aslında risk artışı çok yüksek değildir. Ancak bu risk göze alınmalı mı o biraz şüpheli. Bu ilaçlarla düşük oranlarında artma gösterilmiş olmakla birlikte erken doğum veya düşük bebek ağırlığı oranlarında artma saptanmamıştır. Özellikle gebeliğin son yarısında kullanımı ile bebeklerin az bir kısmında akciğer damarı içi basıncında artma (pulmoner hipertansiyon) olduğu gösterilmiştir. Antidepresan kullanıyor ve gebe kalmayı planlıyor iseniz ilacı kesmenin uygun olup olmadığını psikiyatri uzmanınızla görüşmelisiniz.
Bupropion
Aslında bu ilaç başlangıçta antidepresan olarak üretilmiş, sonradan sigar bırakma konusunda yararlı olduğu keşfedilmiştir. Her ne kadar gebelik sırasında ilacın kullanımının bebekte zararı gösterilebilmiş değilse de henüz yapılmış araştırma sayısı çok az olduğundan güvenli kabul edilmez. Gebelik öncesi sigara kullanmayı kesmelisiniz. Ancak gebelikte bupropion kullanmamalısınız.
Besin Destek Ürünleri
Bazıları hastalıklarını OTC denilen reçetesiz satılan gıda destek ürünleri veya bitkisel ilaçlarla tedavi etmek ister. Bu ürünlerin çoğu gebelikte zararsız olabilir. Ama bilinmelidir ki içerikleri sağlık bakanlığı kontrolünden geçmemiştir. Üstelik besin destek ürünleri üzerinde yapılan çalışmalar çok yetersizdir. Bu yüzden bu ürünlerin bebek sağlığı için zararsız ve hastalıkların tedavisi için yararlı olduğu net bilinmemektedir. Besin destek ürünlerinin içeriğindeki etkin madde miktarı da net değildir. Bazıları diğerlerinin birkaç katı kadar etkin madde içerebilir. Birbiri ile etkileşim göstererek zararlı hale gelebilecek kombinasyonlar içerebilirler. Örneğin sarı kantaron depresyon, uyku bozuklukları ve viral enfeksiyon tedavisi için kullanılan bir bitkidir. Sarı kantaronun diğer ilaçlarla etkileşimi ve gebelikte kullanımının bebek sağlığına etkisi üzerinde yapılmış yeterli araştırma yoktur. Bazı bitkiler ise rahim kasılmasını uyarıp düşüğe neden olabileceğinden gebelikte kullanılması zararlıdır.
