Sebebi ne olursa olsun, bir yıl süre ile düzenli ve korunmasız cinsel ilişki sonunda gebe kalamamış olan çiftler (infertilite olarak tanımlanır) bazı testlerle kontrol edilmelidir. Spermiogram, hormon analizleri follikülometri, histerosalpingografi gibi testler ilk etapta yapılması gerekenlerdir.

Gebe kalmayı planlayan her hasta gibi infertilite hastalarında da folik asid kullanımına başlanmalıdır. Folik asid, hem sağlıklı bir bebeğin gelişimine katkıda bulunur, hem de düşüğe neden olabilen pıhtılaşma sorunlarını azaltır.

İnfertilite tedavisi uzun ve yıpratıcı bir süreçtir. Bu süreçte gerilimi (stres) azaltmak için aktiviteler ve hobiler edinmelisiniz.

İnfertilite (kısırlık) tetkikleri ve tedavisi paralel seyreder.

Semen Analizi (Spermiogram, Sperm Analizi)

Semen analizi, infertilite testleri arasında ilk sıralarda istenilen testler arasındadır.Halk arasında sıklıkla sperm ile semen kavramları karıştırılır. Boşalma sonucunda elde edilen sıvının adı semendir. Semen’in hacim olarak çoğunu, sperm denilen hareketli hücreler oluşturur. Semenin bir kısmını da semen sıvısı oluşturur.

Semen analizinin önemli bir parçası semen hacmidir. Bunu bir mililitre semendeki sperm sayısı, spermlerin hareketliliği ve görünümlerinin normal olup olmaması izler. Sperm hücrelerinin görünümü mikroskop altında incelenir. Sperm gürünümünü değerlendiren temel iki yöntem vardır. Bunlardan biri Kruger yöntemi, diğeri WHO kriterleridir. Kruger yöntemi ile değerlendirme sonucu tercih edilir.

Jinekolojik Muayene

Kadın infertilitesini değerlendirirken jinekolojik muayeneyi kesinlikle önemsemek gerekir. Jinekolojik muayene, vajinal ultrasonografi eşliğinde yapılır. Jinekolojik muayene ve vajinal ultrason bize, gebeliğin oluşması ve gelişmesi konusunda olası sorunlar hakkında bilgi verir.

Jinekolojik muayenede, yumurtalıklar ve rahim değerlendirilir. Yumurtalıklarda kist, rahimde myom, polip gibi sorunlar, gebelik şansını azaltabilir.

Rahim Filmi (HSG, Histerosalpingografi)

Histerosalpingografi, rahim içinde polip, rahim içine baskı yapan myom ve rahim şekil bozukluğunu bize gösterir.

Histeroskopi

Her infertilite hastasının histeroskopi olması gerekmez. Özellikle rahim filminde sorun saptanan hastalarda rahimin içine kamera ile bakılması ve rahim içindeki sorunların çözülmesi önem taşır.

Laparoskopi

Her infertilite hastasının laparoskopi olması da gerekli değildir. Özellikle rahimde şekil bozukluğu veya dışarıya doğru büyüyen myomu olan, yumurtalıklarında kisti olan olgularda laparoskopi ile değerlendirme ve tedavi uygulanır.

Hormon Analizi

İnfertilite hastalarında yumurtanın gelişimi ve yumurtlama üzerinde etkili başlıca hormonların uygun zamanda bakılması gerekir.

Adet kanamasının başlamasından itibaren ilk 3 gün içinde FSH (Follikül Stimülan Hormon – Yumurta Uyarıcı Hormon), LH (Lüteinizan Hormon – Yumurtlatıcı Hormon), E2 (Östradiol), AMH (Antimüllerian Hormon), PRL (Prolaktin – Süt Hormonu), TSH (Tiroid Stimülan Hormon – Tiroid Uyarıcı Hormon) bakılması uygun olur. Bu tetkikler bize, yumurtlama düzeni ve yumurta kapasitesi (rezervi) hakkında kapsamlı bilgi verir.

Bazal hormon düzeyleri, tedavide uygulanacak protokol konusunda da yol gösterici olacaktır.

Bulaşıcı Hastalıkların Araştırılması

Anne sağlığı üzerinde çok kötü etkiler yapmasa da bazı bulaşıcı hastalıklar anne karnındaki bebeğin gelişiminde ciddi sorunlara neden olabilir.

Bazı enfeksiyonlar antibiyotiklerle tedavi edebildiğimiz hastalıklardır. Örneğin toksoplazma enfeksiyonu ve frengi (sifilis) antibiyotik kullanılarak tedavi edilebilir. Belirti vermeyen bu hastalıklara, kan testleri ile tanı konur.

Diğer bazı enfeksiyonlar ise tedavi edemediğimiz halde infertilite tedavisine başlamadan önce iyileşmesi beklenebilir. Bu hastalıklar arasında en iyi bilineni CMV enfeksiyonudur. Bu enfeksiyon da belirti vermediğinden ancak kan testleri ile tanı konup iyileşmesi beklenebilir.

Bazı enfeksiyonlara karşı zaten aşılıyızdır. Aşı yapılmamış veya aşısı tutmamış olanlarda aşı yapılabilir. Örneğin rubella (kızamıkçık) bu tip bir enfeksiyondur. Kızamıkçık enfeksiyonunu geçirmekte olan birinde infertilite tedavisi yapılmaz. Kızamıkçık bağışıklığı bulunmayan birinde de aşı yapılıp aşı sonrası tedaviye başlamak için en az 3 ay beklenmelidir.

Bazı bulaşıcı hastalıklarda ise tedavi olmadığı ve kendiliğinden iyileşme gerçekleşmediği halde doğum sonrası bebeğe bulaşmanın önlenmesi için bebeğin ayrılması gerekli olabilir. Özellikle, hepatit türleri ve AIDS bu grup enfeksiyonlardır.

Genetik Testler ve Bağışıklık Testleri

Özellikle tekrarlayan gebelik kaybı veya tekrarlayan tüpbebek başarısızlığı olan kadınlarda anne ve baba adaylarının karyotipleri (kromozom yapıları) ve anne adayının pıhtılaşma testleri yapılmalıdır. Bu olgularda anne adayının bağışıklık sistemi de gebeliğin başarılı bir şekilde yerleşip büyümesini önlüyor olabilir. Bu nedenle bağışıklık testleri de uygulanması gerekenler arasında yer alır.

The post İnfertilite Hastasında Yapılacak Testler appeared first on İzmir Karşıyaka Kadın Doğum Merkezi.

Fizik muayene (gebelik öncesi muayene) genel vücut muayenesinin yanında özellikle genital sistem muayenesini kapsar. Gebelik öncesi muayenede tüm kadınlara tarama maksatlı laboratuvar testleri önerilir.

Fizik Muayene

• Anne adayında diğer sistemlere ait hastalıkların (hipertansiyon, şeker, böbrek, kalp, akciğer hastalığı) bulguları araştırılır.
• Genital sistem muayenesinde;

1. Genital organlarda gebeliğe engel ya da gebelikte ve doğumda sorun yaratabilecek anomali ve durumların varlığı araştırılır. (Haznede, rahimde perde, çift rahim, rahim ağzının gelişmemesi, rahim ağzı yetmezliği, myomlar, rahim içi yapışıklıklar, rahim ağzı kanseri taraması vb.)
2. Genital enfeksiyonlar araştırılır (Frengi, verem, kanla bulaşan sarılık vb.).

Gebelik öncesi muayenede tüm kadınlara tarama maksatlı laboratuvar testleri önerilir.

Laboratuvar Tetkikleri

• Herkese önerilenler;

1. Tam kan (Kansızlık açısından) ve tam idrar (şeker ve böbrek hastalıkları açısından)
2. Kan grubu ve Rh tayini (kan uyuşmazlığı-bebekte sarılık açısından)
3. Rahim ağzı kanseri taraması (Smear)
4. Enfeksiyon hastalıkları taraması (TORCH, Sfiliz, HIV, Gonokok, Chlamidia testi)

• Gerektiğinde önerilenler;

1. Verem taraması Suçiçeği taraması (Varisella Ig G)
2. Beşinci hastalık taraması (Parvovirus B 19 Ig G)
3. Hemoglobinopatiler (Akdeniz anemisi gibi),
4. Tay-Sachs hastalığı ve diğer genetik hastalıkların taşıyıcılık taraması.
5. Tekrarlayan düşükler için ebeveynlerde mutasyon tespiti (trombofililerde vb.) ve karyotip tayini.

Rubella (Kızamıkçık) bağışıklığı bakılması, gerekli ise aşılama. Rub IgG

Sifilis (Frengi) araştırılması ve var ise tedavisi. VDRL (RPR)

Hepatit bağışıklığı bakılması ve bağışıklık yok ise aşı yapılması. Anti HBs

Smear bakılması ve displazi varsa tedavisi

Kan sayımı ve anemi (kansızlık) varsa tedavisi

Kansızlık varsa ve şüphelenilirse talasemi (ailesel akdeniz anemisi) araştırılması. Hemoglobin elektroforezi

The post Gebelik Öncesi Muayene appeared first on İzmir Karşıyaka Kadın Doğum Merkezi.

Bazı hastalıklara karşı bağışıklığımız vardır. Bu bağışıklık iki yoldan biriyle oluşur.

• Hastalığı geçirerek: Hastalık etkeni olan mikrobu alarak hastalığı geçirmek bağışıklık sağlayabilir. Çoğumuzun çocukken geçirdiğimiz suçiçeğine karşı bağışıklığı vardır.
• Aşılanarak: Hastalık etkeni olan mikropların zayıflatılmış veya ölü halleri, mikrobun yapıca eşdeğeri olan ve sentetik yolla üretilen maddeler veya mikrop ürünü toksoidlerin vücuda verilmesi ile bağışıklık sağlanabilir.

Vücuda dışarıdan verilen antijenik yapılar vasıtasıyla hastalıklardan korunmanın sağlanması ya da bağışıklık oluşturulmasına aşılama denir. Aşılar, virüs ve bakterilere karşı korunmamızı sağlarlar. Enjeksiyon, ağızdan damla, burundan sprey veya hap tarzında aşılar bulunur. Aşılar içince zayıflatılmış veya ölü mikroplar bulunur. Aşıda bulunan mikrop hastalık yapmayacak kadar zayıf olduğu halde bağışıklık sistemini uyarabilir. Bağışıklık sisteminin ürettiği antikor denilen koruyucular, vücuda giren mikrobu hastalık yapmadan etkisiz hale getirir.

Aşılar gebelikte bizi enfeksiyonlar ve enfeksiyonların çok ciddi komplikasyonlarına karşı korur.

Aşılamadan sonra ortaya çıkacak yan etkiler çok önemsizdir. Bazen ateş, terleme, kırıklık, aşı yerinde kızarıklık ve ağrı hissedilebilir.

Aşıların hazırlanmasında bazı besin proteinleri kullanılır. Bu besinlere karşı allerjisi olanlarda aşı uygulamasından vazgeçilebilir.

Kortizon veya başka bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaç kullananlarda bazı aşılar uygulanmaz.

Aşılanan kadınların bebeklerinde otizm veya başka hastalıkların görülme oranlarında artma saptanmamıştır. Diğer yandan aşılanmamak ve gebelikte bu enfeksiyonları geçirmek çok tehlikeli olabilir.

Gebelik Öncesinde Aşılama

Aşıların mümkün olduğunca gebelik öncesinde yapılması tercih edilir. Gebelikte bazı aşıların uygulamasından kaçınılır. Gebelik sırasında bu aşılar yüksek riskli durumlarla sınırlandırılmalıdır.

Doğurganlık çağındaki tüm kadınların; Tetanoz, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Difteri ve Poliomyelite bağışıklıkları vardır. Bu nedenle bu enfeksiyonlara bağışıklık olup olmadığı gebelikten önce kontrol edilmez. Bu enfeksiyonları gebelik sırasında geçirmiş olmanın bebek üzerinde zararlı etkileri görülmemiştir.

Kızamıkçık (Rubella – German Measles)

Kızamıkçık enfeksiyonunun gebelikle ilişkisi çok popülerdir.

Gebeliğe karar verdiğinizde veya gebe kaldığınızda alınan kanda kızamıkçık mikrobuna karşı bağışıklığınız olup olmadığı kontrol edilir. Vücudumuz bağışıklık sağlamak için antikor adı verilen maddeler üretir. Antikorlar, immün globulin (Ig) olarak adlandırılır. Vücut mikrop ile ilk kez temas ettiğinde M tipi immün globulin (IgM) üretilir. IgM kısa sürede kanda azalır ve yerini G tipi immün globulin (IgG) alır. İlk kontrolde rubella IgM saptanması kızamıkçık hastalığının geçirilmekte veya yeni geçirilmiş olduğunu gösterir. Rubella IgG saptanması ise hastalığa karşı bağışıklık olduğunun belirtisidir.

Eğer gebelik öncesi yapılan kontrollerde bağışıklığınız olmadığı saptanırsa gebelikten en az 3 ay önce kızamıkçık aşısı olmanız gerekir. Kızamıkçık aşısı gebelik sırasında uygulanmaz. Gebelikten önceki üç ay içinde aşı yapılması bile risk oluşturur.

Kızamıkçık gebelikte geçirildiğinde düşük veya bebekte anormalliklere neden olur. Ancak anne aşılı ise kızamıkçık virüsünün bulaşması önlenmiş olur. Böylece gebelikte kızamıkçıktan kaynaklanan sorunlar ortaya çıkmaz.

Suçiçeği (Chickenpox)

Suçiçeği (VSV – varisella zoster virüs) enfeksiyonunun gebelik sırasında geçirilmesi doğacak bebek açısından çok az da olsa risk ortaya çıkarır. Bu nedenle doğumdan 5 gün öncesi ve 2 gün sonrasına kadar suçiçeği geçirmiş olan annenin bebeğine suçiçeği serumu verilir.

Suçiçeği geçirmemiş ve aşı olmamış iseniz gebe kalmadan önce aşılanmanız uygun olur. Suçiçeği aşısı yapılanların, aşılamadan sonraki üç ay içinde gebe kalmamaları gerekir.

Su çiçeği aşısı bir canlı aşıdır ve gebelikte uygulanmaz.

Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu (AIDS) İnsan Bağışıklı Virüsü (HIV)

Gebelik öncesi veya ilk gebelik kontrollerinde HIV taraması yapılır. HIV taşıyorsanız gebelikte uygulanan bazı ilaçlarla bebeğe bulaşma riski azaltılmaya çalışılır.

Genital Siğil (HPV – İnsan Siğil Virüsü)

HPV, genital siğil ve rahim ağzı kanserine neden olabilen bir virüs olup virüse karşı aşı geliştirilmiştir. Her ne kadar HPV aşısı diğer rekombinant aşılara benziyor ve bu yüzden zararsız gibi görünüyor olsa da gebelik öncesi son 1 ayda aşı yapılması önerilmez.

Grip

Grip, anne ve bebeğin sağlığını olumsuz etkileyebilir. Gebelikte annenin geçirdiği grip enfeksiyonu düşük veya erken doğuma neden olabilir. Gebelerde grip enfeksiyonu ağır geçip zatürre ve hatta ölüm ile sonuçlanabilir. Grip aşısı yapılması anne adayının gribi hafif atlatmasını, hatta geçirmemesini sağlayabilir.

Hepatit

Hepatit A, B ve grip aşısı gibi bazı aşılar gebelik öncesi veya sırasında sorunsuzca uygulanabilir.

Yöresel ve Tropikal Hastalıklar

Bazı ülkelerde sarı humma veya sıtma gibi enfeksiyon salgınları bulunabilir. Bu tür enfeksiyonlar gebeleri herkesten daha çok etkiler. Bu hastalıklara karşı yapılan bazı aşılar gebe ve gebeliğe hazırlananlarda zararsızdır.

Gebelikte Aşılama

Gebelikte aşıların güvenilirliği ve uygulanma durumu

2 ve 3. Trimestr, aşı ve serum uygulanmasının bebeğe zarar verme olasılığı daha azdır.

Gebelikte Uygulanan Aşılar

Toksoid ve Rekombinant Aşılar

Toksoidler kimyasal araçlarla non-toksik hale getirilmiş ancak hala konakta immun yanıt oluşturacak kapasitede bakteriyel ekzotoksinlerdir.

Tetanoz toksoidi gebe kadınlara rutin olarak önerilen tek aşıdır. Tetanoz aşısı olmamış ya da on yıldan daha eski aşı olmuş kadınlara tetanoz, toksoidinin rutin verilmesi gerekir. Tetanoz mikrobunun doğumda bulaşması fetusta neonatal tetanoz yapar. Neonatal tetanoz %60 ölümcüldür. İlk trimestrde aşılama sonucu Pektus ekskavatus ve pes ekinovarus deformiteleri bildirilmiştir. Riskli gebelere aşı önerilmektedir.

Tetanoz, Difteri İmmünoglobulinler: Temas sonrası profilaksi zorunludur. 1 ay ara ile 3 doz kas içine yapılır. 10 yıl etkilidir. Hastalığın gebelikte şiddetli morbiditesi vardır.

Hepatit B gerekli ise gebelere yapılabilir.

Hepatit B aşısı: Yüksek riskli kadınlara temastan önce ve sonra yapılır. Taşıyıcı annelerden doğan bebekler aşılanmalıdır. Emziren annelerde de güvenle verilebilir.

Hepatit A aşısı: Gebe kadınlara sadece gerçekten ihtiyaç olduğunda ve temas öncesi ve sonrası mümkün olduğunca çabuk uygulanmalıdır.

Ölü Aşılar

İnfluenza ölü virüs aşısıdır. Kronik kalp akciğer veya böbrek hastalığı, diabetes mellitus, hemoglobinopati ve immun yetmezlikte önerilir.

Meningokok ve pnömokok aşısı. Her ikisi de polisakkarit aşı olup tek doz kas içine yapılırlar. Yan etkileri nedeniyle rapelden kaçınılmalıdır. Fetüs üzerine etkileri olasılıkla yoktur. Meningokok aşısı kalıcı; pnömokok ise 5 yıl etkilidir. Özellikle asplenik hastalarda uygulanmalıdır.

İnfluenza ve pnömokok aşıları salgın sırasında yapılabilir.

Kuduz bulaşma ihtimalinde (kuduzlu hayvanla temas) kuduz aşısı yapılması zorunludur. Kuduz ile birlikte tetanoz aşısı da yapılmalıdır.

Gebelerin salgın hastalık ihtimali olan bölgelere seyahatleri mümkünse ertelenmelidir. Hasta biriyle temas veya zorunlu seyahatlerde tifo, paratifo, tifoid, kolera, veba, poliyomyelit salk aşısı uygulanması gerekli olabilir.

İnaktive Virüs Hepatit A: Öldürülmüş virüs aşısıdır. Endemik bölgelere seyahat edecek olan önceden aşılanmamış kişiler ve laboratuar çalışanları aşılanmalıdır.

Hemofilus B konjugat aşısı: (H.influenza tip B + Difteri + Neisseria M. Serogrup B) 3. Trimesterde neonatal pasif immünizasyon oluşturmak için verilebilir. Yenidoğanda yan etkisi yoktur.

Gebelikte Uygulanmaması Gereken Aşılar

Canlı Aşılar

Canlı aşılar, bulaşıcılığı azaltılmış (attenüe) mikroplardan hazırlanır.

Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık (MMR) aşıları gebelik boyunca kesinlikle uygulanmamalıdır. Gebelik sırasında istenmeden aşılanan bir kadın “zorunlu tahliye adayı” değildir. Kızamıkçık aşısı gebe kadının diğer çocuklarına yapılabilir.

Bağışıklık yetmezliği olan gebeler aşılanmamalıdır.

The post Gebelik ve Aşılar appeared first on İzmir Karşıyaka Kadın Doğum Merkezi.