Astım; nöbetler halinde gelen, göğüste bası-sıkışma hissi, nefes darlığı, hırıltılı solunum ve öksürük şikâyetleriyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Gün içinde veya mevsimsel değişiklikler gösterebilir. Bazen allerjik nezle belirtileri (burun tıkanıklığı, burun akıntı, hapşırık) astıma eşlik edebilir.
Astımın ortaya çıkışında bazı kişisel ve çevresel faktörler etkilidir. Kişisel faktörler:
- Kişiyi astıma yatkın kılan kişisel faktörlerin başında genetik gelir. Ailesinde astım öyküsü olanlarda hastalık daha sık görülmektedir.
- Genetik olarak astıma yatkın kişilerin emosyonel durumları da hastalığın ortaya çıkışında kişisel bir faktördür.
- Kişisel diğer faktörler obezite ve cinsiyettir. Çocukluk çağında erkeklerde, yetişkin dönemde ise kadınlarda daha sık görülmektedir.
Çevresel faktörler astımın ortaya çıkışında etkili olmakla kalmayıp aynı zamanda hastalık belirtilerinin şiddetlenmesine de yol açmaktadır. Bu faktörler:
- Allerjenler: ev tozu akarları, kedi, köpek gibi ev hayvanları, hamam böceği, küf mantarı, polenler vs.
- Sigara: Hastalığın ortaya çıkışında, atak oluşumunda, tedavinin etkisiz kalmasında rol oynar.
- Mesleki etkenler
- Enfeksiyonlar
- Hava kirliliği
- Katkı maddesi bulunan besinler
- İlaçlar (aspirin, bazı ağrı kesiciler, vs.)
Gebelikte solunum yollarında görülen değişiklikler
Gebelikteki hormonların etkisiyle tüm vücutta olduğu gibi sollunum yollarında da ödem gelişir. Buna bağlı burun tıkanıklığı, burun akıntısı görülür ve alllerjik nezle ile karışabilir. Bu belirtiler 24. haftadan sonra daha belirgindir. Gebelikteki hormonların solunum merkezini uyarma etkisi vardır ve daha hızlı solunuma sebep olur. Gebe bunu nefes darlığı olarak hissedebilir. Bunlar fizyolojik değişikliklerdir.
Gebeliğin astıma etkisi
Tedavi görmeyen astımlı gebelerin yaklaşık üçte birinde şikâyetler hafifler, üçte birinde değişiklik olmaz, üçte birinde ise belirtiler şiddetlenir. Ayrıca aynı kişinin farklı gebeliklerinde astım farklı seyir gösterebilir. Gebelikte gastroözofageal reflü ve stres de astım şiddetini artıran etkenlerdir.
Astımın Gebeliğe Etkileri
Astım belirtileri şiddetli olan gebelerde kan oksijeni ve rahim kan akımı azalarak anne ve bebekte bazı problemler oluşturabilir:
Astım kontrol altında ise bunlar hiç gelişmez.
- Astımın kontrol altında olmasından ne anlaşılır?
- Astım belirtisinin haftada iki veya daha az görülmesi ve şiddetinin hafif olması
- Geceleri astım belirtisi olmaması
- Egzersiz dahil tüm aktivitelerinin kısıtlanmadan yapılması
- Rahatlatıcı ilaç kullanımına haftada ikiden fazla ihtiyaç duyulmaması
- Solunum fonksiyonlarının normal olması
- Gebelikte astımın anne ve bebek sağlığına etkisi
Gebelerde astım tedavisi
- Gebelik süresince olabilecek değişiklikler anlatılmalı
- Astımı şiddetlendirecek etkenler (sigara, alerjenler vs.) hakkında bilgi verilmeli
- Tüm gebelik süresince gebe takipte tutulmalı
- Doktor önerisiyle ilaç kullanmaları belirtilmeli
Gebelerde astım ilaçları
Astım tedavisinde kullanılan ilaçların çoğu gebelikte güvenle kullanılabilir. Bu ilaçlara bağlı olası yan etkiler kontrol altında olmayan astımın neden olacağı zararların yanında rahatlıkla göz ardı edilebilir. Gebelikte astım ilaçları astım kontrolü için göğüs hastalıkları ve kadın doğum uzmanın kontrolü ve önerisiyle korkmadan kullanılmalıdır.
Tedavide prensip, astımı kontrol altında tutan en az sayıda ve dozda ilacın kullanılmasıdır.
Gebelik öncesinde kullanılan ilaçların gebelikte değiştirilmesi gerekmez ancak astım kontrol altında ise ilaç sayısı ve dozu azaltılabilir.
Gebelikte allerjik nezle haftada dört günden az belirti gösteryiyorsa tedavi geretirkmez. Belirtiler şiddetliyse loratadin veya setrizin tercih edilmelidir. Belirtilerin şiddetli olduğu ve uzun sürdüğü hastalarda budesonid burun spreyi ile birlikte loratadin veya setrizin kullanılabilir.
Astımlı gebede doğum yöntemi
Gebeliğin son haftalarında astımda şiddetlenme pek görülmez. Kontrol altındaki astımlı gebelerde normal gebelerden farklı bir yaklaşım gerekmez. Doğum sırasında daha önce kullanılan ilaçlara devam edilir. Stres, astımı tetikliyorsa rahatlatıcı ilaçlar uygulanabilir.
Sezaryen yapılacaksa bölgesel anestezi tercih edilmelidir.
Doğumdan sonra astım seyri
Doğumdan sonraki 2 hafta-3 ay içinde gebelik öncesi duruma döner.
Gebelikte kullanılan ilaçlara emzirme döneminde de güvenle devam edilir.
